ولایت بادغیس، با پیشینه‌ای غنی، در طول تاریخ شاهد ظهور و شکوفایی تمدن‌ها و فرهنگ‌های گوناگون بوده است. از جمله آثار کشف‌شده در این ولایت، می‌توان به بقایای مربوط به دوره‌های پیش از اسلام، دوره‌های اسلامی، و حتی تمدن‌های هخامنشی و یونانی اشاره کرد. حفاری‌های انجام‌شده نشان می‌دهند که این منطقه یکی از نقاط مهم تلاقی تمدن‌ها در دوران باستان بوده است.

در ولسوالی‌های «مقر» و «قادرآباد» ولایت بادغیس، تپه‌های باستانی متعددی شناسایی شده‌اند که نشان‌دهندهٔ سکونتگاه‌های اولیه انسانی هستند. این تپه‌ها، اغلب در مناطق مرتفع قرار دارند و از درون آن‌ها ابزارهای سنگی، سفالینه‌ها و بقایای معماری‌های کهن به‌دست آمده است که بیانگر تمدن‌های نخستین در این منطقه می‌باشند.

بادغیس در گذشته، به‌عنوان یکی از مراکز تجاری مهم و محل استقرار کاروان‌سراها شناخته می‌شده است. این ولایت در مسیر شاهراه‌های تجاری میان ایران، آسیای میانه و دیگر مناطق قرار داشته و شهرهای آن، در دوره‌های مختلف، از رونق اقتصادی و فرهنگی بالایی برخوردار بوده‌اند. آثار باقی‌مانده از مسیرهای تجاری، شهرک‌ها و بازارهای باستانی، گواهی بر جایگاه مهم بادغیس در شبکه تجارت تاریخی منطقه است.

در نقاط مختلف بادغیس، به‌ویژه در مناطق کوهستانی، قلعه‌ها و دژهایی قرار دارند که برای دفاع از منطقه ساخته شده‌اند. این سازه‌ها که برخی‌شان به دوران‌های اسلامی و پیش از آن بازمی‌گردند، با طراحی نظامی خاص، چشم‌انداز وسیعی به اطراف داشته‌اند و همچنان بخشی از هویت تاریخی این ولایت محسوب می‌شوند.

موقعیت جغرافیایی بادغیس سبب شده تا این منطقه در دوره‌های تاریخی مختلف، با تمدن‌هایی چون هخامنشیان، یونانیان و بوداییان در ارتباط باشد. آثار کشف‌شده از این تمدن‌ها شامل نقوش، سبک‌های معماری، و اشیای هنری است که نشان‌دهندهٔ تنوع فرهنگی و تأثیرگذاری متقابل آن‌ها در این منطقه می‌باشد.

ولایت بادغیس همچنین دارای آثار تاریخی متعددی از دوره‌های اسلامی است. ساخت مساجد، مدارس دینی، و مقبره‌های مذهبی در دوره‌های مختلف حکومتی، نشان از رشد فرهنگی، مذهبی و معماری اسلامی در این منطقه دارد. این آثار امروز بخشی از میراث فرهنگی مردم بادغیس محسوب می‌شوند.

در مناطقی همچون ولسوالی «قلعه‌نو»، شواهدی از حضور آیین بودا در دوره‌های پیش از اسلام یافت شده است. معابد، استوپه‌ها و نقوش مذهبی باقی‌مانده از آن دوران، گواهی بر وجود جوامع بودایی در این منطقه و تنوع دینی آن در طول تاریخ هستند.