شهر تاریخی بگرام، در قلب ولایت پروان و در نزدیکی کابل واقع شده و از کهن‌ترین مراکز تمدنی افغانستان به شمار می‌رود. این شهر در دوره‌های مختلف تاریخی، از جمله دوران هخامنشیان، یونانی-باکتریایی، کوشانیان و اسلامی، نقش مهمی در تجارت، سیاست و فرهنگ منطقه ایفا کرده است. بقایای معماری، اشیای تزئینی و ابزارهای کشف‌شده از بگرام، آن را به یکی از نقاط برجستهٔ باستان‌شناسی در منطقه تبدیل کرده است.

در محوطه‌های باستانی بگرام، بقایای معابدی با سبک معماری یونانی، هندی و بودایی شناسایی شده است. این معابد، که در آن‌ها مجسمه‌هایی از بودا و آثار مذهبی دیگر یافت شده‌اند، نشانگر گسترش آیین بودایی در این منطقه هستند. حضور این معابد گواهی است بر تنوع فرهنگی و مذهبی بگرام در دوره‌های پیش از اسلام.

در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی، مجموعه‌ای از متون کهن به زبان‌های یونانی، سانسکریت و دیگر زبان‌ها در بگرام یافت شده است که به احتمال زیاد در یک مرکز مطالعاتی یا کتابخانه‌گونه نگهداری می‌شده‌اند. این آثار نشان‌دهندهٔ جایگاه فرهنگی و علمی بگرام در دوران باستان است. بخشی از این یافته‌ها امروزه در موزه‌های معتبر جهان نگهداری می‌شود.

در ولسوالی شهنه ولایت پروان، بقایای چندین دژ و قلعهٔ تاریخی به‌جا مانده است. این سازه‌ها که معمولاً در نقاط استراتژیک بنا شده‌اند، در دوره‌های مختلف به‌عنوان مراکز نظامی و دفاعی به کار رفته‌اند. برخی از این دژها با سنگ‌های تراش‌خورده و طراحی‌های سنتی، هنوز هم ایستاده‌اند و نشانه‌هایی از گذشتهٔ پر فراز و نشیب منطقه‌اند.

در اطراف بگرام، تعدادی مقبره متعلق به شخصیت‌های مذهبی، سیاسی و فرهنگی شناسایی شده که قدمت برخی از آن‌ها به دوره‌های پیش از اسلام بازمی‌گردد. این مقبره‌ها با ویژگی‌های معماری اسلامی و تزیینات سنتی، بخشی از تاریخ مذهبی و هنری پروان را به نمایش می‌گذارند.

جبل‌سراج، یکی از ولسوالی‌های مهم ولایت پروان، میزبان مجموعه‌ای از قلعه‌ها و محوطه‌های تاریخی است. این قلعه‌ها که در زمان‌های مختلف به‌عنوان سنگرهای نظامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، امروز به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری تاریخی شناخته می‌شوند و بازدید از آن‌ها نگاهی به گذشتهٔ پرشکوه منطقه را ممکن می‌سازد.